خودشناسی در روانشناسی به معنای "اطلاعات واقعی است که شخص در مورد خود دارد" این زمینه شامل اطلاعاتی در مورد وضعیت عاطفی، ویژگی­‌های شخصیتی، روابط، الگوهای رفتاری، عقاید، باورها، ارزش­‌ها، نیازها، اهداف، ترجیحات و هویت اجتماعی خود است. خودشناسی ناشی از فرآیندهای بازتابنده و اجتماعی است.

خودشناسی مرتبط با خوداندیشی، فکر کردن در مورد خود و انتقاد از خود یا حتی پرسشگری انتقاد و قضاوت از تفکر خود محسوب می شود.

پنج منبع برای کمک به خودشناسی:

1. جهان فیزیکی: این دسته از اطلاعات، محدود به اطلاعات ظاهری مانند قد، وزن و رنگ چشم است.

2. مقایسه­‌های اجتماعی: این منبع خودشناسی هنگام مقایسه خود با دیگران ایجاد می­شود. زیرمجموعه ها شامل مقایسه­‌های صعودی و نزولی است، که در آن ما خود را به ترتیب با کسی که وضعیت بهتر و بدتری دارد مقایسه می کنیم.

3. ارزیابی­‌های منعکس شده: این منبع خودشناسی از ارزیابی دیگران در مورد ما نشأت می­گیرد. این واژه نشان دهنده این واقعیت است که ما خود را از منظر و دیدگاه دیگران می­بینیم.

4. درون نگری: این منبع خودشناسی از طریق مشاهده درونی افکار، احساسات، انگیزه­‌ها و خواسته­‌ها به دست می­‌آید. درون نگری با خودشناسی در هم تنیده شده و به طور یکپارچه با آن ارتباط دارد.

5. خودآگاهی: در این مقوله از خودشناسی، ما خود را از طریق مشاهده و بررسی رفتار خود می آموزیم.

در مجموع، خودشناسی از طریق ترکیبی از جهان فیزیکی، اجتماعی و روانی به دست می­‌آید.

اهمیت خودشناسی:

خودشناسی برای عملکرد سالم ضروری است زیرا شناخت خوب داشتن از خود منجر به تصمیم گیری واقع بینانه در جنبه­‌های مهم زندگی فرد می­شود. در واقع، افرادی که خود را به درستی نمی­شناسند، ممکن است واکنشی منفعلانه داشته باشند. جنبه­‌های اساسی زندگی که به دلیل عدم شناخت از خود در معرض خطر قرار می­گیرند شامل انتخاب شریک زندگی، تحصیلات، انتخاب شغل، مکان و نحوه زندگی است.

تعدادی از تحقیقات نشان داده است خودشناسی یک ویژگی مهم رهبران موفق کسب و کار است. تحقیق دانشگاه کرنل، که شامل بررسی72 مدیراجرایی در شرکت‌های خصوصی و دولتی انجام شده بود نشان داد ((یک امتیاز بالا در بحث خودشناسی قوی ترین عامل پیش بینی موفقیت کلی بود)).

مزایای خودشناسی:

• میل به یادگیری و تجربه را برآورده می­کند.

• از اختلاف بین تصورات خودمان و تصورات دیگران از ما، جلوگیری می­کند.

• ما را از هوس­‌های غیر منطقی ناخودآگاهمان رهایی می­بخشد.

• به جای واکنش پذیری، پاسخ­های فعال را تسهیل می­کند.

• خودشناسی اولین گام ضروری برای ایجاد تغییرات مثبت است.

• خودشناسی زمینه ساز برای تغییر و توسعه ی فردی است.

• خودشناسی موجب افزایش کیفیت تصمیم ها و انتخاب ها می شود.

• خودشناسی توانایی پیش بینی رفتارهایمان را افزایش داده و در واقع نقش پیشگیری کننده دارد.

خودشناسی در کوچینگ:

گاندی می گوید: تو همان تغییری باش که می خواهی در جهان ببینی.

کسی که ارزش های واقعی خود را پیدا کند و با آن ارزش ها زندگی کند، در هر ساعتی از شبانه روز با شادی غیر قابل وصف از درون، لحظات را سپری می کند و از زندگی لذت می برد.

یکی از مراحل مهم در کوچینگ تعیین نقطه ی ابتدایی است، اینکه بدانید ارزش وجودیتان چیست؟ چه چیزی در شما انگیزه ایجاد می کند؟ دوست دارید در این دنیا چه تغییری ایجاد کنید؟

تا زمانی که ارزش های واقعی خود را کشف نکرده باشید، ممکن است از درون دچار سردرگمی، تعارض و دوگانگی شوید. یک کوچ حرفه ای با پرسیدن سوالات هدفمند به شما کمک خواهد کرد تا خودتان را کشف کنید و به صلح درونی برسید.

احساساتی که پس از سفر درونی و خودشناسی کسب خواهید کرد:

• رضایت عمیق از زندگی

• شادی حقیقی

• شکرگزاری نسبت به جهان هستی

• احساس ارزشمندی

• ثروتمندی

• صلح با جهان درون و بیرون