خودشناسی و اهمیت آن در رشد روانی
خودشناسی در روانشناسی به معنای "اطلاعات خالص و ناب و واقعی است که شخص در مورد خود دارد" خودشناسی شامل اطلاعاتی در مورد وضعیت عاطفی، ویژگی‌های شخصیتی، روابط، الگوهای رفتاری، عقاید، باورها، ارزش‌ها، نیازها، اهداف، ترجیحات و هویت اجتماعی خود می‌باشد. خودشناسی ناشی از فرآیندهای خود توصیفی و اجتماعی است.
پنج منبع جهت کسب خودشناسی
1. جهان مادی: این دسته از اطلاعات، محدود به اطلاعات ظاهری مانند قد، وزن و رنگ چشم است.
2. مقایسه‌های اجتماعی: این منبع از خودشناسی هنگامی که خود را با دیگران مقایسه می‌کنیم ایجاد می‌شود. زیر مجموعه‌های این منبع شامل مقایسه‌های صعودی و نزولی می‌باشد که در آن ما خود را به ترتیب با کسی که وضعیت بهتر و کسی که وضعیت بدتری دارد مقایسه می‌کنیم.
3. ارزیابی‌های انعکاسی: این منبع از خودشناسی بواسطه ارزیابی دیگران در مورد ما ایجاد می‌شود. این امر نشان دهنده این واقعیت است که ما خود را از منظر و دیدگاه دیگران می‌بینیم و می‌سنجیم.
4. درون‌نگری (خود اندیشی): این منبع خودشناسی از طریق مشاهده درونی افکار، احساسات، انگیزه‌ها و خواسته‌ها به دست می‌آید. درون‌نگری با خودشناسی در هم تنیده شده و بطور یکپارچه با آن ارتباط دارد.
5. خود ادراکی: در این مقوله از خودشناسی، ما خود را از طریق مشاهده و بررسی رفتار خود آموزه‌هایی کسب می‌کنیم.
در مجموع می‌توان بیان نمود که خودشناسی از طریق ترکیبی از منابع مختلف از جمله جهان فیزیکی، اجتماعی و روانی به دست می‌آید.
اهمیت خودشناسی
خودشناسی برای عملکرد سالم ضروری است زیرا داشتن شناخت خوب از خود منجر به تصمیم‌گیری واقع بینانه در جنبه‌های مهم زندگی فرد می‌شود. در واقع، افرادی که خود را به درستی نمی‌شناسند، به احتمال زیاد در زندگی خود ناشیانه رفتار می‌کنند. جنبه‌های اساسی زندگی که به دلیل عدم شناخت از خود در معرض خطر انتخاب اشتباه قرار می‌گیرند شامل انتخاب شریک زندگی، تحصیلات، انتخاب شغل، مکان و نحوه زندگی است.
پنج دلیل برای اهمیت خودشناسی در رشد روانی
- میل به یادگیری و تجربه را برآورده می‌کند.
- از اختلاف بین تصورات خودمان از خود و تصورات دیگران از ما، جلوگیری می‌کند.
- ما را از هوس‌های غیر منطقی ناخود آگاهمان رهایی می‌بخشد.
- به جای انفعال و واکنش پذیری، پاسخ‌های فعال را تسهیل می‌کند.
- خودشناسی اولین گام ضروری برای ایجاد تغییرات مثبت است.
از دیگر مزایای خودشناسی می‌توان به کاهش نا‌امیدی و افزایش شادمانی شغلی، کاهش احساس ناامنی، کاهش حسادت و استرس کمتر در ارتباط با کسب درآمد و پول اشاره کرد. علاوه بر موارد ذکر شده، با خودشناسی می‌توان توانایی مسئولیت پذیری در مورد احساسات خود را به دست آورده و همدلی و شفقت بیشتری داشته باشیم.
در نهایت، خودشناسی به شکل‌گیری درک ما از دیگران کمک کرده و به عنوان یک نقطه مرجع برای ارزیابی دیگران استفاده می‌شود.
منبع: positivepsychology.com