نظریه شخصیت در تحلیل رفتار متقابل (قسمت دوم)
مقدمه
در مقاله قبل به بررسی و تحلیل ((من کودکی)) در نظریه شخصیت در تحلیل رفتار متقابل پرداختیم، در ادامه به بررسی و تفسیر ((من والدینی)) و ((من بالغ)) خواهیم پرداخت.
نظریه شخصیت در تحلیل رفتار متقابل
حالت «من والدینی»: حالت «من والدینی» مجموعه‌ای از احساسات و نگرش‌ها و طرح‌های رفتاری است که ویژگی‌های مشابه همین در والدین هم وجود دارد. حالت والد نیز اصولا سالم و دست نخورده از کودکی به بزرگسالی انتقال می‌یابد. والد اصولا از رفتارها و نگرش‌هایی تشکیل شده است که رونوشت والدین یا مظاهر قدرت هستند. گرچه بخش عمده‌ای از والد بر اساس ضبط‌های شبه ویدیویی از دوران کودکی استوار است، ولی هنگامی که فرد از صاحبان قدرت جدید تقلید می‌کند یا در اثر تجربیات واقعی تربیت کردن فرزندان تغییر می‌کند، والد می‌تواند در طول زندگی تغییر کند. هنگامی که والد کنترل را در اختیار دارد، افراد به زبان والدین کنترل کننده حرف می‌زنند: «باید»، «حتما»، «بهتر است این کار را نکنی» و «پشیمان خواهی شد» حاکم هستند. ژست‌هایی مانند اشاره کردن با انگشت یا ایستادن با بی‌قراری همراه با دست ها بر کمر، جلوه‌های رایج والد هستند.
این حالت «من» را بدان دلیل «والدینی» می‌گویند که بر اثر مشاهده رفتار و اعمال والدین و منعکس کردن آنها در شخصیت حاصل می‌آید. آنچه که والدین بگویند و انجام دهند، در حالت «من والدینی» ثبت و ضبط می‌شود. هر کس یک حالت «من والدینی» دارد که نشان دهنده محرک‌های خارجی تجربه شده در پنج سال اولیه زندگیش است. وقایع و حوادث در حالت «من والدینی» بی کم و کاست و عینا ثبت می‌شوند.
والد کنترل کننده، محدود کننده و قانون گذار انعطاف پذیر شخصیت است، و در عین حال، قسمت با محبت و آرامش بخش شخصیت نیز هست. در ضمن، والد مخزن سنت‌ها و ارزش هاست و بنابراین برای بقای تمدن حیاتی است. در موقعیت‌های مبهم و ناشناخته، که اطلاعات کافی در اختیار بالغ قرار ندارد، والد بهترین مبنا برای تصمیم‌گیری است.
حالت «من بالغ»: حالت «من بالغ» به وسیله مجموعه‌ای از احساسات، نگرش‌ها و طرح‌های رفتاری خود مختار و مستقل توصیف می‌شود که با واقعیت موجود تطبیق و هماهنگی دارند. حالت «من بالغ» برای بقا لازم است. حالت بالغ خود اصولا یک کامپیوتر است، قسمت بی‌احساسی که اطلاعات را برای پیش بینی‌ها و تصمیم گیری‌ها گردآوری و پردازش می‌کند. بالغ حالتی از خود است که وقتی فرد طی سال‌ها با محیط مادی و اجتماعی تعامل می‌کند. بالغ بر اساس عقل و منطق عمل می‌کند و بهترین ارزیاب واقعیت است زیرا تحت تاثیر هیجان‌ها قرار ندارد. بالغ می تواند نه تنها محیط بلکه همچنین هیجان‌ها و درخواست‌های کودک و والد را به صورت واقع بینانه ارزیابی کند.
هر یک از حالت‌های خود وقتی که در موقعیت مناسبی مورد استفاده قرار گیرد، سازگارانه هستند. برای مثال، در صورتی که کنترل ضروری باشد، مانند کنترل فرزندان، ترس‌ها، امور ناشناخته و تکانه‌های ناخوشایند، والد بسیار مناسب است. چنانچه آفرینش مطلوب باشد، مانند آفریدن افکار یا زندگی تازه، و در موقعیت‌های تفریحی، مانند میهمانی‌ها یا جشن‌ها، کودک سازگارانه است. زمانی که پیش بینی دقیق ضروری باشد، مانند تصمیم گیری درباره ازدواج، شغل یا حساب دخل و خرج بالغ بسیار مناسب است. بنابراین شخصیتی که خوب سازگار شده باشد، بسته به ضروریات موقعیت جاری، به راحتی از یک حالت خود به حالت دیگر جا به جا می‌شود.
منبع: مرکز روانشناسی ماهان